W

 
wartość rytmiczna- długość trwania danego dźwięku lub pauzy. Rozróżniamy podział nut na: cała nutapółnutaćwierćnutaósemkaszesnastka itd, oraz odpowiednio pauz: całonutowa, półnutowa itd.  
 
Nuty i pauzy
Graficzne przedstawienie różnych wartości rytmicznych nut i pauz- Wikipedia

 

 

wariacje- dość luźny utwór, którego główną cechą jest "zabawa" motywem przewodnim, który powraca pod różnymi postaciami. 
wielogłos/ wielogłosowość- określenie stosowane do utworów posiadających wiele głosów, np. w muzyce chóralnej
współbrzmienie- jednoczesne zagranie przynajmniej dwóch dźwięków. 
wysokość- częstotliwość dźwięku- od tego zależy jak wysoko będzie on brzmiał. 

V

 
veloce- (wł.)- szybko, żywo
vibrato- (wł.)- drżąco, wibrując 
vigoroso- (wł.)- śmiało, energicznie 
vivace- (wł.)- szybko, żwawo, prędko
vivo- (wł.)- żywo, szybko, rześko

U

 
un poco- (wł.)- trochę, nieco
una corda- (wł.)- na jednej strunie (w fortepianie użycie lewego fortepianu)
unison / unisono- gra dwóch instrumentów, które wykonują identyczną melodię

T

 
takt- wyznacza regularne odcinki, określone przez metrum
taniec- rytmiczne poruszanie ciałem
temat- melodia w utworze, która może się przewijać podczas całości
tempo- (wł.)- tempo. szybkość wykonywania utworu,
tempo giusto- (wł.)- tempo właściwe
tempo I- (wł.)- tempo pierwotne, pierwsze (tak samo jak tempo primo)
tempo primo- (wł.)- tempo pierwotne, pierwsze (oznaczane także jako tempo I)
ten.- skrót od tenuto
tenuto- (wł.)- przetrzymać, wytrzymać
ton- odległość między dwoma dźwiękami 
tonalność- organizacja tonów i harmonii w dziele muzycznym
tonika- wysokość dźwięku na pierwszym stopniu gamy/ podstawowy akord w danej tonacji
touche- (fr.)- krótka fanfara wykonana na instrumentach dętych i perkusyjnych
tranquillo- (wł.)- spokojnie
transpozycja- przeniesienie dźwięków o dany interwał w dół lub górę
tremolando / tremolo- (wł.)- wibrując (szybkie powtarzanie dwóch dźwięków) 
triola- nieregularny podział nuty dwudzielnej na trzy równe wartości rytmiczne.
Triola ósemkowa
Triola ósemkowa- Wikipedia
 
 
triste- (wł.)- smutno
tr.- skrót od tryl
tryl- ozdobnik polegający na szybkim graniu dźwięku głównego (właściwego) i jego górnej sekundy (małej lub wielkiej w zależności od tonacji i znaków chromatycznych). Czasem może być zaznaczony jako falista linia. 
Graficzne przedstawienie tryli
Graficzne przedstawienie tryli- Wikipedia
trzydziestodwójka- nuta trwająca trzydziestą drugą część całej nuty, tyle co pół szesnastki.
Trzydziestodwójka
Trzydziestodwójka z trzema chorągiewkami- Wikipedia
tumultuoso- (wł.)- burzliwie, hałaśliwie
tutti / tutta / tutte- (wł.)- wszyscy, całość; określenie dynamiczne oznaczające użycie całej siły, najgłośniej

Ś

śpiew- operowanie własnym głosem, powstaje przez drgania strun głosowych

S

 
scherzando- (wł.)- żartobliwie
scherzo- (wł.)- żart, nazwa danego gatunku muzycznego z wyrazistym rytmem i artykulacją
secco- (wł.)- sucho
semitonium- (łac.)- inaczej półton w terminologii średniowiecza 
semplice- (wł.)- prosto, zwyczajnie
sempre- (wł.)- zawsze
sensibile- (wł.)- czule
senza- (wł.)- bez ... 
senza pedale- (wł.)- bez pedału
senza sordino- (wł.)- bez tłumika
serenada- utwór o charakterze romantycznym
sereno- (wł.)- pogodnie, jasno
sf.- skrót od sforzandno / sforzato
sforzando- (wł.)- zgłaśniając, akcentując
sforzato- (wł)- tak samo jak sforzando
simile- (wł.)- podobnie, na taki sam sposób jak ... 
skala- szereg dźwięków ułożony w odpowiednich tonach i półtonach. 
smorzando- (wł.)- tłumiąc
solo- na jeden głos. W przypadku chóru jest to śpiew jednej osoby, a w przypadku grupy instrumentów- jednego instrumentu. 
solista- osoba wykonująca śpiew lub grę solo
sonoro- (wł.)- dźwięcznie, donośnie
sordino- (wł.)- tłumik
sostenuto- (wł.)- wstrzymując, zawieszając
sotto- (wł.)- poniżej ... 
sotto voce- (wł.)- półgłos
spianato- (wł.)- równo
spiccato- (wł.)- odrywać, urywać
staccato- (wł.)- odrywać, oddzielanie dźwięków od siebie nawet kosztem długości ich trwania. Graficznie staccato przedstawione jest w formie kropki nad lub pod nutą.
Staccato- graficzne przedstawienie
Graficzne przedstawienie staccato- Wikipedia
stretto- (wł.)- przyśpieszać, zacieśniać
stringendo- (wł.)- przyśpieszać, ponaglać, coraz gwałtowniej
strój muzyczny- wysokość dźwięków, zakres
subito / súbito- (wł.)- nagle, natychmiast 
subito forte- (wł.)- nagle głośno
subito piano- (wł.)- nagle cicho
suita- cykl utworów instrumentalnych, w baroku cykl tańców
sul- (wł.)- na ( na instrumentach smyczkowych oznacza grę blisko danego elementu)
sul G/ sul E- oznaczenie nakazujące wykonanie danej partii na danej strunie
sul ponticello- (wł.)- na instrumentach smyczkowych gra blisko podstawki (mostka) 
sul tasto- (wł.)- na instrumentach smyczkowych gra blisko gryfu
symfonia- składający się z kilku części utwór dla dużego zespołu (orkiestry). 
synkopa- przedłużenie wartości rytmicznej z jednoczesnym akcentem na słabej części taktu
system temperowany- podział oktawy na 12 równych części (półtonów)
szesnastka- nuta trwająca tyle co jedna szesnasta całej nuty. 
Szesnastki i pauza
Szesnastki oraz ich odpowiednik w postaci pauzy- Wikipedia

 

Szesnastki połączone belką
Szesnastki połączone podwójną belką-Wikipedia

R

 
rall.- (wł.)- skrót od rallentando
rallentando- (wł.)- zwalniać
rapido- (wł.)- gwałtownie, nagle
religioso- (wł.)- religijnie
repetycja- powtórzenie
repetizione- sprawdź repetycja
repetizioni- sprawdź repetycja
rf.- skrót od rinforzando
rfz.- skót od rinforzando
rigoroso- (wł.)- ściśle
rinforzando- (wł).- wzmacniając, nagłe crescendo
ripieno- (wł.)- pełny skład instrumentów smyczkowych
risoluto- (wł.)- rezolutnie, zdecydowanie, śmiało
ritard.- (wł.)- skrót od ritardando
ritardando- (wł)- zwalniać, opóźniać
rit.- (wł.)- skrót od ritenuto
ritenuto- (wł.)- zwalniać, opóźniać
rondo- forma muzyczna z refrenem i kupletami (przyśpiewkami)
rozwiązanie- złagodzenie napięcia brzmieniowego akordu poprzez jego "rozwiązanie" czyli np. zejście na akord durowy. 
rubato- (wł.)- zmiany tempa, przedłużanie jednych wartości rytmicznych przy jednoczesnym skracaniu innych
rytm- regularny wzór w takcie według wartości rytmicznych

Q

 
quasi- (wł.)- niemal, prawie, jakby
quasi niente- (wł.)- prawie bezgłośnie, ciszej niż piano pianissimo
quieto- (wł.)- cicho, spokojnie
quodlibet- (łac.)- zmieszanie różnych tematów muzycznych w jednej formie

P

 
p- skrót od piano
pałeczka nutowa- pionowa kreseczka przylegająca do nuty (główki)  
parlando- (wł.)- mówiąc, deklinując 
pastorale- (wł.)- pastersko, pastoralnie
patetico- (wł.)- patetycznie
pauza- cisza, instrument lub głos jest nieaktywny. Pauzy posiadają odpowiednią wartość (sprawdź hasło wartość rytmiczna lub WIKIPEDIA)
pauza generalna- oznacza przerwę dla wszystkich głosów
pentatonika- skala pięciostopniowa
pesante- (wł.)- ciężko
pianissimo- (wł.)- bardzo cicho (stopniowanie piano)
pianississimo- możliwie najciszej (tak samo jak piano pianissimo)
piano- (wł.)- cicho
piano pianissimo- (wł.)- możliwie najciszej (stopniowanie piano), tak jak pianississimo
piena voce- (wł.)- pełnym głosem
pietoso- (wł.)- litościwie, współczując, ze współczuciem
pięciolinia- system, na którym zapisujemy nuty
piu / più- (wł.)- więcej, bardziej
piszczałka- drewniana lub metalowa rurka, w której dźwięk wydobywany jest za pomocą powietrza. Pojedynczo występuje jako instrument ludowy. Cały instrument składający się z piszczałek to organy piszczałkowe (kościelne). 
pizzicato- (wł.)- szarpnięcie struny (na instrumentach smyczkowych)
poco a poco- (wł.)- stopniowo 
polimetria- stosowanie różnego metrum
polifonia- zapis, polegający na prowadzeniu kilku głosów
pomposo- (wł.)- pompatycznie, uroczyście
portamento- płynne przejście z jednego dźwięku na drugi po dźwiękach pośrednich, tak jak glissando
portato- (łac.)- dźwięki wykonane z przerwą między nimi, oparcie na każdym dźwięku, wykonanie pomiędzy legato a staccato
półnuta- nuta o czasie trwania równym połowie całej nuty, dwóch ćwierćnut, czterech ósemek itd.
Półnuty i pauza półnutowa
Półnuty oraz ich odpowiednik w postaci pauzy- Wikipedia
półton- najmniejsza odległość między dwoma dźwiękami, taka jak w przypadku sekundy małej. 
pp- skrót od pianissimo
ppp- skrót od piano pianissimo / pianississimo
prestissimo- (wł.)- bardzo szybko, stopniowanie presto, szybciej niż presto
presto- (wł.)- oznaczenie tempa szybkiego (metronom 168-200)
prima- (wł.)- pierwsze/ pierwszy
prima vista- (wł.)- wykonanie utworu z nut bez wcześniejszego przygotowania (a vista)
progresja- przeniesienie danych dźwięków lub melodii o odpowiedni interwał
przednutka- występuje jako przednutka krótka (sprawdź acciaccatura) lub przednutka długa (sprawdź appoggiatura)
przedtakt- pierwszy, niepełny takt utworu wykonywany zgodnie z metrum. 
przewrót interwału- dolny dźwięk w interwale przenosimy oktawę wyżej i odwrotnie (górny oktawę niżej)

Ó

 
ósemka- nuta o czasie trwania równym jednej ósmej całej nuty. 
ósemka i pauza
Ósemki oraz pauza ósemkowa- Wikipedia
Ósemki
Ósemki połączone belką- Wikipedia

O

 
obbligato- (wł.)- obowiązkowo, koniecznie
obiegnik- sprawdź grupetto
oeuvre- (fr.)- dzieło
oeuvres completes- (fr.)- dzieła wszystkie
oeuvre posthume- (fr.)- dzieło wydane po śmierci danego kompozytora
oktet- zespół składający się z ośmiu wykonawców / utwór przeznaczony na osiem instrumentów
opus- dzieło. Najczęściej stosowane jako numer konkretnego dzieła nadany przez kompozytora. 
ordo- (łac.)- grupy rytmiczne w rytmice modalnej
orientale- (wł).- utwory oparte na harmonii i melodyce wschodniej
orkiestra- duży zespół instrumentalny, który liczy od kilkunastu do nawet ponad stu instrumentalistów
ornament- (łac.)-ozdobnik
ornamentyka- (łac.)- stosowanie ozdobników
ossia- (wł.)- albo, lub
ostinato- (wł.)- uparcie, uporczywie
ozdobnik- dźwięk dodatkowy mający na celu ubogacenie linii melodycznej

N

 
neumy / notacja neumatyczna- występują w notacji chorałowej, to z neum wykształciła się nuta. Do 1450 roku wartości neum rozróżniano na: maxima lub duplex longa, longa, brevis, semibrevis, natomiast po 1450 roku wartości rozróżniano na: maxima, longa, brevis, semibrevis, minima, semiminima, fusa lub chroma, semifusa lub semichroma
niente- (wł.)- nic, całkowita cisza, bezgłośnie (np. al niente- stopniowe ściszanie aż do całkowitego zaniku dźwięku, quasi niente- prawie bezgłośnie)
nokturn- bardzo spokojny utwór, inspirowany poetyckim nastrojem nocy
non tanto- (wł.)- nie tak ... (zestawiane z innymi określeniami)
non troppo- (wł.)- nie zanadto ... (zestawiane z innymi określeniami)
notacja- zapis np. szeregu dźwięków
nuta- graficzne przedstawienie dźwięku, określające jego wysokość i czas trwania, np. ćwierćnuta

M

 
maestoso- (wł.)- majestatycznie, dostojnie
maggiore- (wł.)- tonacja durowa
majeur- (fr.)- tonacja durowa
mano- (wł.)- ręka; mano destra, m.d.- ręka prawa; mano sinistra, m.s.- ręka lewa
manualiter- (łac.)- wykonanie danej partii ręcznie (w muzyce organowej bez użycia pedału)
manuał- (wł. manuale)- klawiatura ręczna w organach, może być ich kilka
marcato- (wł.)- zaznaczając, podkreślając
marciale- (wł.)- marszowo
melodia- rozpoznawalne następstwo dźwięków, często powtarzane w czasie utworu
meno- (wł.)- mniej (zestawiane z innymi określeniami)
menuet- francuski taniec ludowy w metrum 3/4 i umiarkowanym tempie. Z czasem stał się tańcem dworskim
menzura- relacja metryczna w muzyce, np. w organach piszczałkowych oznacza to stosunek średnicy do długości piszczałki. 
mesto- (wł.)- smutno, smętnie
metronom- urządzenie stosowane w celu utrzymania stałego tempa przez całość utworu
metrum- obowiązujący w utworze schemat. trzymający w obrębie taktu wartości rytmiczne.
mezzo- (wł.)- pół; 
mezzo forte- półgłośno, średnio głośno (między piano a forte)
mezzo piano- półcicho, średnio cicho (między forte piano)
mezzo voce / mezza voce- półgłos, śpiew półgłosem
mf- skrót od mezzo forte
minore (wł.)/ mineur (fr.)- tonacja molowa
misterioso- (wł.)- tajemniczo
moderato- (wł.)- określenie tempa- umiarkowanie (metronom 108-120)
modulacja- przejście z jednej tonacji do drugiej z zachowaniem melodii i harmonii.
molto- (wł.)- bardzo (zestawiane z innymi określeniami)