W

wartość rytmiczna- długość trwania danego dźwięku lub pauzy. Rozróżniamy podział nut na: cała nuta, półnuta, ćwierćnuta, ósemka, szesnastka itd, oraz odpowiednio pauz: całonutowa, półnutowa itd.

Graficzne przedstawienie różnych wartości rytmicznych nut i pauz- Wikipedia

wariacje- dość luźny utwór, którego główną cechą jest "zabawa" motywem przewodnim, który powraca pod różnymi postaciami.
wielogłos/ wielogłosowość- określenie stosowane do utworów posiadających wiele głosów, np. w muzyce chóralnej

współbrzmienie- jednoczesne zagranie przynajmniej dwóch dźwięków.

wysokość- częstotliwość dźwięku- od tego zależy jak wysoko będzie on brzmiał.

V

veloce- (wł.)- szybko, żywo

vibrato- (wł.)- drżąco, wibrując

vigoroso- (wł.)- śmiało, energicznie

vivace- (wł.)- szybko, żwawo, prędko

vivo- (wł.)- żywo, szybko, rześko

U

un poco- (wł.)- trochę, nieco

una corda- (wł.)- na jednej strunie (w fortepianie użycie lewego fortepianu)

unison / unisono- gra dwóch instrumentów, które wykonują identyczną melodię

T

takt- wyznacza regularne odcinki, określone przez metrum
taniec- rytmiczne poruszanie ciałem

temat- melodia w utworze, która może się przewijać podczas całości

tempo- (wł.)- tempo. szybkość wykonywania utworu,

tempo giusto- (wł.)- tempo właściwe

tempo I- (wł.)- tempo pierwotne, pierwsze (tak samo jak tempo primo)

tempo primo- (wł.)- tempo pierwotne, pierwsze (oznaczane także jako tempo I)

ten.- skrót od tenuto

tenuto- (wł.)- przetrzymać, wytrzymać

ton- odległość między dwoma dźwiękami

tonalność- organizacja tonów i harmonii w dziele muzycznym

tonika- wysokość dźwięku na pierwszym stopniu gamy/ podstawowy akord w danej tonacji

touche- (fr.)- krótka fanfara wykonana na instrumentach dętych i perkusyjnych

tranquillo- (wł.)- spokojnie

transpozycja- przeniesienie dźwięków o dany interwał w dół lub górę

tremolando / tremolo- (wł.)- wibrując (szybkie powtarzanie dwóch dźwięków)

triola- nieregularny podział nuty dwudzielnej na trzy równe wartości rytmiczne.

Triola ósemkowa- Wikipedia

triste- (wł.)- smutno

tr.- skrót od tryl

tryl- ozdobnik polegający na szybkim graniu dźwięku głównego (właściwego) i jego górnej sekundy (małej lub wielkiej w zależności od tonacji i znaków chromatycznych). Czasem może być zaznaczony jako falista linia.

Graficzne przedstawienie tryli- Wikipedia

trzydziestodwójka- nuta trwająca trzydziestą drugą część całej nuty, tyle co pół szesnastki.

Trzydziestodwójka z trzema chorągiewkami- Wikipedia

tumultuoso- (wł.)- burzliwie, hałaśliwie

tutti / tutta / tutte- (wł.)- wszyscy, całość; określenie dynamiczne oznaczające użycie całej siły, najgłośniej

Ś

śpiew- operowanie własnym głosem, powstaje przez drgania strun głosowych

S

scherzando- (wł.)- żartobliwie

scherzo- (wł.)- żart, nazwa danego gatunku muzycznego z wyrazistym rytmem i artykulacją

secco- (wł.)- sucho

semitonium- (łac.)- inaczej półton w terminologii średniowiecza

semplice- (wł.)- prosto, zwyczajnie

sempre- (wł.)- zawsze

sensibile- (wł.)- czule

senza- (wł.)- bez ...

senza pedale- (wł.)- bez pedału

senza sordino- (wł.)- bez tłumika
serenada- utwór o charakterze romantycznym

sereno- (wł.)- pogodnie, jasno

sf.- skrót od sforzandno / sforzato

sforzando- (wł.)- zgłaśniając, akcentując

sforzato- (wł)- tak samo jak sforzando

simile- (wł.)- podobnie, na taki sam sposób jak ...

skala- szereg dźwięków ułożony w odpowiednich tonach i półtonach.

smorzando- (wł.)- tłumiąc

solo- na jeden głos. W przypadku chóru jest to śpiew jednej osoby, a w przypadku grupy instrumentów- jednego instrumentu.

solista- osoba wykonująca śpiew lub grę solo

sonoro- (wł.)- dźwięcznie, donośnie

sordino- (wł.)- tłumik

sostenuto- (wł.)- wstrzymując, zawieszając

sotto- (wł.)- poniżej ...

sotto voce- (wł.)- półgłos

spianato- (wł.)- równo

spiccato- (wł.)- odrywać, urywać

staccato- (wł.)- odrywać, oddzielanie dźwięków od siebie nawet kosztem długości ich trwania. Graficznie staccato przedstawione jest w formie kropki nad lub pod nutą.

Graficzne przedstawienie staccato- Wikipedia

stretto- (wł.)- przyśpieszać, zacieśniać

stringendo- (wł.)- przyśpieszać, ponaglać, coraz gwałtowniej

strój muzyczny- wysokość dźwięków, zakres

subito / súbito- (wł.)- nagle, natychmiast

subito forte- (wł.)- nagle głośno

subito piano- (wł.)- nagle cicho
suita- cykl utworów instrumentalnych, w baroku cykl tańców

sul- (wł.)- na ( na instrumentach smyczkowych oznacza grę blisko danego elementu)

sul G/ sul E- oznaczenie nakazujące wykonanie danej partii na danej strunie

sul ponticello- (wł.)- na instrumentach smyczkowych gra blisko podstawki (mostka)

sul tasto- (wł.)- na instrumentach smyczkowych gra blisko gryfu

symfonia- składający się z kilku części utwór dla dużego zespołu (orkiestry).

synkopa- przedłużenie wartości rytmicznej z jednoczesnym akcentem na słabej części taktu

system temperowany- podział oktawy na 12 równych części (półtonów)

szesnastka- nuta trwająca tyle co jedna szesnasta całej nuty.

Szesnastki oraz ich odpowiednik w postaci pauzy- Wikipedia

Szesnastki połączone podwójną belką-Wikipedia

R

rall.- (wł.)- skrót od rallentando

rallentando- (wł.)- zwalniać

rapido- (wł.)- gwałtownie, nagle

religioso- (wł.)- religijnie

repetycja- powtórzenie

repetizione- sprawdź repetycja

repetizioni- sprawdź repetycja

rf.- skrót od rinforzando

rfz.- skót od rinforzando

rigoroso- (wł.)- ściśle

rinforzando- (wł).- wzmacniając, nagłe crescendo

ripieno- (wł.)- pełny skład instrumentów smyczkowych

risoluto- (wł.)- rezolutnie, zdecydowanie, śmiało

ritard.- (wł.)- skrót od ritardando

ritardando- (wł)- zwalniać, opóźniać

rit.- (wł.)- skrót od ritenuto

ritenuto- (wł.)- zwalniać, opóźniać
rondo- forma muzyczna z refrenem i kupletami (przyśpiewkami)

rozwiązanie- złagodzenie napięcia brzmieniowego akordu poprzez jego "rozwiązanie" czyli np. zejście na akord durowy.

rubato- (wł.)- zmiany tempa, przedłużanie jednych wartości rytmicznych przy jednoczesnym skracaniu innych

rytm- regularny wzór w takcie według wartości rytmicznych

Q

quasi- (wł.)- niemal, prawie, jakby

quasi niente- (wł.)- prawie bezgłośnie, ciszej niż piano pianissimo

quieto- (wł.)- cicho, spokojnie

quodlibet- (łac.)- zmieszanie różnych tematów muzycznych w jednej formie

P

p- skrót od piano

pałeczka nutowa- pionowa kreseczka przylegająca do nuty (główki)

parlando- (wł.)- mówiąc, deklinując

pastorale- (wł.)- pastersko, pastoralnie

patetico- (wł.)- patetycznie

pauza- cisza, instrument lub głos jest nieaktywny. Pauzy posiadają odpowiednią wartość (sprawdź hasło wartość rytmiczna lub WIKIPEDIA)

pauza generalna- oznacza przerwę dla wszystkich głosów

pentatonika- skala pięciostopniowa

pesante- (wł.)- ciężko

pianissimo- (wł.)- bardzo cicho (stopniowanie piano)

pianississimo- możliwie najciszej (tak samo jak piano pianissimo)

piano- (wł.)- cicho

piano pianissimo- (wł.)- możliwie najciszej (stopniowanie piano), tak jak pianississimo

piena voce- (wł.)- pełnym głosem

pietoso- (wł.)- litościwie, współczując, ze współczuciem

pięciolinia- system, na którym zapisujemy nuty

piu / più- (wł.)- więcej, bardziej

piszczałka- drewniana lub metalowa rurka, w której dźwięk wydobywany jest za pomocą powietrza. Pojedynczo występuje jako instrument ludowy. Cały instrument składający się z piszczałek to organy piszczałkowe (kościelne).

pizzicato- (wł.)- szarpnięcie struny (na instrumentach smyczkowych)

poco a poco- (wł.)- stopniowo

polimetria- stosowanie różnego metrum,

polifonia- zapis, polegający na prowadzeniu kilku głosów

pomposo- (wł.)- pompatycznie, uroczyście

portamento- płynne przejście z jednego dźwięku na drugi po dźwiękach pośrednich, tak jak glissando

portato- (łac.)- dźwięki wykonane z przerwą między nimi, oparcie na każdym dźwięku, wykonanie pomiędzy legato a staccato

półnuta- nuta o czasie trwania równym połowie całej nuty, dwóch ćwierćnut, czterech ósemek itd.

Półnuty oraz ich odpowiednik w postaci pauzy- Wikipedia

półton- najmniejsza odległość między dwoma dźwiękami, taka jak w przypadku sekundy małej.

pp- skrót od pianissimo

ppp- skrót od piano pianissimo / pianississimo

prestissimo- (wł.)- bardzo szybko, stopniowanie presto, szybciej niż presto

presto- (wł.)- oznaczenie tempa szybkiego (metronom 168-200)

prima- (wł.)- pierwsze/ pierwszy
prima vista- (wł.)- wykonanie utworu z nut bez wcześniejszego przygotowania (a vista)

progresja- przeniesienie danych dźwięków lub melodii o odpowiedni interwał

przednutka- występuje jako przednutka krótka (sprawdź acciaccatura) lub przednutka długa (sprawdź appoggiatura)
przedtakt- pierwszy, niepełny takt utworu wykonywany zgodnie z metrum.
przewrót interwału- dolny dźwięk w interwale przenosimy oktawę wyżej i odwrotnie (górny oktawę niżej)

Ó

ósemka- nuta o czasie trwania równym jednej ósmej całej nuty.

Ósemki oraz pauza ósemkowa- Wikipedia

Ósemki połączone belką- Wikipedia

O

obbligato- (wł.)- obowiązkowo, koniecznie

obiegnik- sprawdź grupetto

oeuvre- (fr.)- dzieło

oeuvres completes- (fr.)- dzieła wszystkie

oeuvre posthume- (fr.)- dzieło wydane po śmierci danego kompozytora

oktet- zespół składający się z ośmiu wykonawców / utwór przeznaczony na osiem instrumentów

opus- dzieło. Najczęściej stosowane jako numer konkretnego dzieła nadany przez kompozytora.

ordo- (łac.)- grupy rytmiczne w rytmice modalnej

orientale- (wł).- utwory oparte na harmonii i melodyce wschodniej
orkiestra- duży zespół instrumentalny, który liczy od kilkunastu do nawet ponad stu instrumentalistów

ornament- (łac.)-ozdobnik

ornamentyka- (łac.)- stosowanie ozdobników

ossia- (wł.)- albo, lub

ostinato- (wł.)- uparcie, uporczywie

ozdobnik- dźwięk dodatkowy mający na celu ubogacenie linii melodycznej

N

neumy / notacja neumatyczna- występują w notacji chorałowej, to z neum wykształciła się nuta. Do 1450 roku wartości neum rozróżniano na: maxima lub duplex longa, longa, brevis, semibrevis, natomiast po 1450 roku wartości rozróżniano na: maxima, longa, brevis, semibrevis, minima, semiminima, fusa lub chroma, semifusa lub semichroma.

niente- (wł.)- nic, całkowita cisza, bezgłośnie (np. al niente- stopniowe ściszanie aż do całkowitego zaniku dźwięku, quasi niente- prawie bezgłośnie)
nokturn- bardzo spokojny utwór, inspirowany poetyckim nastrojem nocy

non tanto- (wł.)- nie tak ... (zestawiane z innymi określeniami)

non troppo- (wł.)- nie zanadto ... (zestawiane z innymi określeniami)

notacja- zapis np. szeregu dźwięków

nuta- graficzne przedstawienie dźwięku, określające jego wysokość i czas trwania, np. ćwierćnuta

M

maestoso- (wł.)- majestatycznie, dostojnie

maggiore- (wł.)- tonacja durowa

majeur- (fr.)- tonacja durowa

mano- (wł.)- ręka; mano destra, m.d.- ręka prawa; mano sinistra, m.s.- ręka lewa

manualiter- (łac.)- wykonanie danej partii ręcznie (w muzyce organowej bez użycia pedału)

manuał- (wł. manuale)- klawiatura ręczna w organach, może być ich kilka

marcato- (wł.)- zaznaczając, podkreślając

marciale- (wł.)- marszowo

melodia- rozpoznawalne następstwo dźwięków, często powtarzane w czasie utworu

meno- (wł.)- mniej (zestawiane z innymi określeniami)
menuet- francuski taniec ludowy w metrum 3/4 i umiarkowanym tempie. Z czasem stał się tańcem dworskim

menzura- relacja metryczna w muzyce, np. w organach piszczałkowych oznacza to stosunek średnicy do długości piszczałki.

mesto- (wł.)- smutno, smętnie

metronom- urządzenie stosowane w celu utrzymania stałego tempa przez całość utworu

metrum- obowiązujący w utworze schemat. trzymający w obrębie taktu wartości rytmiczne.

mezzo- (wł.)- pół;

mezzo forte- półgłośno, średnio głośno (między piano a forte)

mezzo piano- półcicho, średnio cicho (między forte a piano)

mezzo voce / mezza voce- półgłos, śpiew półgłosem

mf- skrót od mezzo forte

minore (wł.)/ mineur (fr.)- tonacja molowa

misterioso- (wł.)- tajemniczo

moderato- (wł.)- określenie tempa- umiarkowanie (metronom 108-120)

modulacja- przejście z jednej tonacji do drugiej z zachowaniem melodii i harmonii.

molto- (wł.)- bardzo (zestawiane z innymi określeniami)

mordent- szybka zamiana dźwięku głównego z dźwiękiem sąsiednim wyższym (mordent górny) lub dźwiękiem sąsiednim niższym (mordent dolny). Graficznie znak mordentu umieszcza się nad nutą główną. W przypadku mordentu dolnego znak ten jest dodatkowo przekreślony pionową kreseczką.

Przedstawienie graficzne mordentu górnego oraz mordentu dolnego

Mordent górny (po lewej) oraz mordent dolny (po prawej)- Wikipedia

mormorando- (wł.)- mruczenie z zamkniętymi ustami

motyw- rozpoznawalne dźwięki następujące po sobie, raczej krótszy od melodii.

mosso- (wł.)- ruch (piu mosso- więcej ruchu)

mp- skrót od mezzo piano

muzyka instrumentalna- muzyka przeznaczona na zespoły instrumentalne, bez wokalu

muzyka wokalna- muzyka przeznaczona dla ludzkiego głosu

Ł

łuk- graficzne przedstawienie legato

L

lacrimoso- (wł.)- łzawo, płaczliwie

lamentoso- (wł)- opłakując, lamentując

largo- (wł)- bardzo powoli (metronom 40-60)

leggero- (wł)- świetliście, lekko, delikatnie, swobodnie

legato- (wł)- łącząc kolejne dźwięki, bez oddzielania (najczęściej zaznaczone jako łuk)

Graficzne przedstawienie legata (łuku)- Wikipedia

lento- (wł.)- wolno, powoli, wolniej niż adagio, ale szybciej niż largo

linia melodyczna- szereg dźwięków, najważniejsza część utworu, np. w piosence jest to to, co wykonuje wokalista.

K

kakofonia- brzydkie i nieprzyjemne brzmienie

kalikowanie- napełnianie powietrzem miechów w organach piszczałkowych za pomocą mechanizmów ręcznych lub pedałowych

kancjonał- zbiór religijnych pieśni

kantyczki- zbiór pieśni religijnych, głównie kolęd i pastorałek

kadencja- sprawdź cadenza
klawesyn- instrument strunowy szarpany, wyposażony w klawiaturę, zaliczany do rodziny cytr.

klucz- określa wysokość dźwięku głównego (np. klucz wiolinowy wyznacza położenie dźwięku "g").
koda- patrz coda

kompozycja- utwór muzyczny jako całość; tworzenie utworu

konsonans- interwał zgodnie brzmiący

krzyżyk- podwyższa dźwięk o pół tonu
kwartet- zespół, składający się z czterech wykonawców
kwintet- zespół, składający się z pięciu wykonawców

kwintola- nieregularny podział wartości rytmicznych, np. podział nuty nie na 4, a na 5 równych wartości.

I

imbroglio- (wł.)- technika polegająca na komponowaniu w taki sposób, aby uzyskać efekt zamieszania, niezgodności, fałszu.

impromptu- forma muzyczna, polegająca na dzieleniu dzieła na trzy według ścisłej symetrii. Forma dopracowana do perfekcji przez Chopina.

impetuoso- (wł.)- burzliwie, wręcz agresywnie

incalzando- (wł.)- przyśpieszanie tempa, dosłownie: gonić

indeciso- (wł.)- niezdecydowanie

instrumentoznawstwo- nauka o instrumentach

interludium- wstawka pomiędzy dwoma częściami, wersetami psalmu itp.

interwał- odległość pomiędzy dwoma dźwiękami

interwał harmoniczny- odległość pomiędzy dwoma dźwiękami współbrzmiącymi jednocześnie

interwał melodyczny- odległość pomiędzy dwoma dźwiękami następującymi kolejno po sobie

intimo- (wł.)- intymnie, poufnie

inwersja- odwrócenie motywu i jego powtórzenie

H

harmonia- współbrzmienie, jednoczesne brzmienie. Określenie stosowane także wtedy, gdy brzmienie jest dobre (przyjemnie się tego słucha).

harmonika- całokształt współbrzmień w twórczości danego kompozytora, danym okresie itp.

harmonizacja- tworzenie współbrzmień akordowych do danej melodii

hemitonium- (łac.) inaczej półton, używany w terminologii średniowiecza

heterofonia- prowadzenie drugiego, improwizowanego głosu do melodii podstawowej

homofonia- głosy podporządkowane jednej melodii

hymn- uroczysta pieśń o charakterze kościelnym, państwowym, organizacyjnym itd.

G

gama- skala o ściśle ustalonych odległościach pomiędzy poszczególnymi dźwiękami. Tonika danej skali określa jej nazwę, np. A-dur lub f-moll.

gentile- (wł.)- miło, uprzejmie, łagodnie, delikatnie

giocoso- (wł.)- żartobliwie, wesoło, zabawnie

giusto- (wł.)- właściwie, np. tempo giusto- tempo właściwe

glissando- (fr.)- ślizg pomiędzy dwoma dźwiękami, płynne przejście pomiędzy nimi (np. podczas śpiewu)

głos/ głosy- głos ludzki; w chórze podział na poszczególne głosy, np: tenory; w organach zespół piszczałek o jednej barwie.

gorgia- śpiew polegający na improwizowanych ozdobnikach

gradevole- (wł.)- przyjemnie, miło

grandioso- (wł.)- wzniośle

grave- (wł.)- ciężko, poważnie, wolno

grazioso- (wł.)- miło, z wdziękiem, powabnie

grupetto- (wł.)- obiegnik, szybkie zagranie dźwięków sąsiadujących z nutą główną.

Obiegnik i sposób jego wykonania, przedstawienie graficzne

Graficzne przedstawienie obiegnika oraz sposób jego wykonania- Wikipedia

F

f- skrót od forte

falset- technika śpiewu u mężczyzn, polegająca na odpowiednim napięciu mięśni- skutkuje to podniesieniem śpiewu o oktawę.

falsetto- sprawdź falset

fanfara- utwór muzyczny jako sygnał. Najczęściej wykonywany przez sekcję dętą lub trąbkę.

fauxbourdon- pierwotna technika wielogłosowa. Polegała na tworzeniu pochodu z równoległych sekst i tercji.

fermata- (wł.)- przedłużenie wartości (przetrzymanie danej nuty lub pauzy), długość przetrzymania zależy od wykonawcy, przedstawienie graficzne

Fermata

festivo- (wł.)- uroczyście

ff- skrót od fortissimo

fff- skrót od forte fortissimo / fortississimo

finalis- (łac.)- końcowy dźwięk melodii w skalach modalnych, odpowiednik toniki w dur/moll.

finał- końcowa część wieloczęściowego utworu lub dzieła.

fioritura- (fr.)- ozdobnik

flautato- (wł.)- fletowo

flażolet- odpowiednie wydobycie dodatkowego dźwięku (np. na gitarze poprzez delikatne dotknięcie struny czwartym palcem)- zmienia wysokość i barwę dźwięku

forma- kształt, ogół utworu

forte- (wł.)- głośno, mocno

forte fortissimo- (wł.)- możliwie najgłośniej (może wystąpić także jako fortississimo)

fortissimo- stopniowanie forte- bardzo głośno, bardzo mocno

fortississimo- możliwie najgłośniej (tak samo jak forte fortissimo)

fraza- odcinek, fragment, można porównać do "zdania" podczas rozmowy. Może być zaznaczona za pomocą łuku.

frazowanie- wyznaczanie fraz przez kompozytora (sprawdź fraza)

funebre- (wł.)- żałobnie, pogrzebowo

furioso- (wł.)- wściekle, szalenie, dziko

E

echo- zjawisko odbicia fal głosowych od jakiejś przeszkody, powodując odbijanie się fal i powrotu do źródła dźwięku

embouchure- (fr.)- rodzaj ustnika przykładany do warg w instrumentach dętych oraz technika ułożenia warg i odpowiednie zadęcie w instrumentach dętych

emisja- wydobycie głosu, dźwięku

emisja głosu- nauka polegająca na kształtowaniu umiejętności śpiewu

en dehors- (fr.)- wyraziste wydobycie dźwięków, należy podnieść wylot instrumentu w górę lub wstać

energico- (wł.)- energicznie, mocno

enharmonia- dźwięki posiadające taką samą wysokość, ale różne nazwy, np. gis=as

eguale- (wł.)- równo, tak samo, jednakowo, podobnie

eroico- (wł.)- bohatersko, podniośle, triumfalnie

espressivo- (wł.)- wyraziście

etiuda- utwór, który ma na celu przede wszystkim podniesienie umiejętności technicznych grającego.

etiuda koncertowa- utwór, który oprócz swoich walorów ćwiczeniowych posiada także wartość artystyczną

etiuda szkolna- służy typowo do ćwiczenia, z reguły skupia się na danym zagadnieniu technicznym.

D

da capo al fine- (wł.)- powtórzenie od początku do końca (do oznaczenia fine).

deciso- (wł.)- stanowczo, zdecydowanie

decrescendo- (wł.) osłabianie, stopniowe ściszanie (tak jak diminuendo)

decyma- interwał pomiędzy dwoma dźwiękami (suma oktawy i tercji)

delicato- (wł.)- delikatnie

detache/ Détaché- (fr. oderwany, odłączony)- każdy dźwięk zagrany oddzielnym ruchem (np. smyczka)

detonowanie- obniżanie dźwięku, fałszowanie, najczęściej opadanie z tonacji

diatonika- posługiwanie się dźwiękami określonej gamy (gamowłaściwe)

dim.- skrót od diminuendo

diminuendo- (wł.)- osłabianie, stopniowe ściszanie (tak jak decrescendo)

ditonus- średniowieczny odpowiednik obecnej tercji wielkiej

divertimento- (wł.)- zestaw różnych utworów (odpowiednik współczesnej składanki)

dolce- (wł.)- słodko

doloroso / dolente- (wł.)- boleśnie

doppio- (wł.)- podwójny
duet- zespół składający się z dwóch wykonawców

dynamika- określenie siły, głośności dźwięków

dysonans- interwał niezgodnie brzmiący

dźwięk- zjawisko akustyczne związane z wydobyciem brzmienia

Ć

ćwierćnuta- nuta trwająca jedną czwartą całej nuty lub połowę półnuty. Ma swój odpowiednik w postaci pauzy.

Ćwierćnuty oraz jej odpowiednik w postaci pauzy- Wikipedia

C

cadenza- (wł.)- zakończenie utworu. Może występować jako partia solisty lub grupy instrumentów o charakterze wirtuozowskim.

calando- (wł. calare- dosł. spadać, opuszczać)- zwolnienie tempa, uspokojenie, ściszenie

calmato- (wł. calmo- spokój)- spokojnie, ze spokojem, delikatnie, łagodnie

cała nuta- podstawowa i najdłuższa wartość rytmiczna.

Cała nuta oraz jej odpowiednik w postaci pauzy- Wikipedia

cantabile- (wł. cantare- śpiewać)- sposób gry- śpiewnie

canto- (wł.)- śpiew

cantus- (łac.)- śpiew przewodni, w średniowieczu i odrodzeniu oznacza melodię sopranu

capriccioso- (wł. capriccio- kaprys)- kapryśnie, z humorem

chorał gregoriański- tradycyjny śpiew jednogłosowy, najczęściej utożsamiany ze śpiewem Liturgicznym Kościoła łacińskiego.

chromatyka- obniżanie i podwyższanie dźwięków

coanone- sprawdź krzyżyk
coda- zakończenie utworu muzycznego

col legno- (wł. legno- drewno)- uderzenie struny drzewcem smyczka

come- (wł. tak, jak...)- powrót, np. come prima- powrót do poprzedniego tempa

con agitazione- (wł. agitare- potrząsnąć)- burzliwie, niespokojnie

con amore- (wł. amore- miłość)- z miłością, z uczuciem

con anima- (wł. animato- ożywiony)- z ożywieniem, z życiem

con bravura- (wł. bravura- spryt)- śmiało, brawurowo, okazale

con brio- (wł.)- z życiem, wesoło

con dolore- (wł.)- boleśnie

con espressione / con espressivo- (wł.)- wyraziście

con forza- (wł.)- z siłą, mocno

con fuoco- (wł.)- żywiołowo, ogniście

con grazia- (wł.)- z gracją, wdziękiem

con moto- (wł. moto- ruch)- ruchliwie, z ożywieniem

con passione- (wł.)- z pasją, zamiłowaniem, namiętnie

con sordino- (wł. sordino- tłumik)- z użyciem tłumika (np. w pianinie lub fortepianie użycie lewego pedału)

con spirito- (wł.)- z ożywieniem, z duszą

con tutta la forza- (wł.)- z całą siłą; (z całą- tutta/tutti, siłą- forza)

con vigore- (wł. vigore- siła życiowa, wigor)- z życiem, energią

corda- (wł.)- struna, stosowane jako np. una corda- na jednej strunie.
cover- (ang.)- nowe opracowanie, aranżacja znanego utworu przez innego artystę

cresc.- skrót od crescendo

crescendo- (wł. zgłaśniając)- wzmacniając, stopniowe zwiększanie głośności, coraz głośniej

A

a battuta- (wł.)- określenie stosowane odnośnie gry według wskazań dyrygenta

a piacere- (wł. piacere- podobać się)- wykonanie utworu według własnych upodobań, dowolność
a tempo- (łac. tempus- czas)- powrót do tempa właściwego
a vista, spotyka się także prima vista- (wł.)- wykonanie utworu z nut bez wcześniejszego przygotowania
accel.- skrót od accelerando
accelerando- (łac. accelerare- przyśpieszać)- stopniowe przyśpieszanie tempa w utworze
accentato / accentuato- (wł. accentato- akcent)- podkreślenie, zaznaczenie (mocne uderzenie np. w klawisz)
acciaccatura- (wł.)- przednutka krótka, dodatkowa nutka, nie posiada ściśle określonej wartości Akcent pozostaje na nucie głównej. W formie graficznej występuje jako przekreślona ósemka (rzadko szesnastka).

Graficzny przykład acciaccatury- Wikipedia

ad libitum- (łac. dosł.- fakultatywny)- swobodnie, dowolnie
adagio- (wł.- powoli)- określenie tempa- wolno, powoli (metronom 66-76). Często występuje jako nazwa utworu.
affettuoso- (wł.- czuły)- z uczuciem, czule
agitato- (wł. poruszony, niespokojny)- burzliwie (sposób wykonania utworu, np. Allegro agitato a- moll, określenie uzupełniające)
agogika- wszystko co jest związane z tempem w utworze
akcent- podkreślenie dźwięku
akolada- klamra łącząca najcześciej dwie pięciolinie
akord- współbrzmienie co najmniej dwóch dźwięków
akustyka- dział fizyki zajmujący się drganiem i odbijaniem fal np. w pomieszczeniu
al fine- (wł. fine- koniec)- do końca, najczęściej występuje w określeniu da capo al fine.
al niente- (wł.)- stopniowe ściszanie aż do całkowitego zaniku dźwięku
al segno- (wł. segno- znak)- do znaku
alikwoty- składowe dźwięku o różnej częstotliwości
aliteracja- podwyższenie lub obniżenie stopnia
alla- (wł.- tak, jak ...)- w danym stylu, w odpowiedni sposób, np. alla turca- w stylu tureckim.
alla turca- w stylu tureckim (np. Rondo Alla Turca Mozarta)
allargando- (wł. allargare- powiększać, rozszerzać)- stopniowe zwalnianie, zwiększanie odstępów między nutami, "rozszerzenie" utworu
allegretto- (wł.allegro- wesoły)- określenie tempa- wolniej niż allegro, szybciej niż moderato
allegro- (wł. wesoły)- określenie tempa- wesoło, szybko (metronom 120-168)
alt- niski głos żeński
amabile- (wł. dosł. sympatyczny, miły)- miło
amoroso- (wł. dosł. kochliwy, z miłością)- z uczuciem, tkliwie, z miłością
ancora- (wł. jeszcze)- stosowane w złożonych określeniach, np. ancora più lento- jeszcze wolniej
andante- (wł. andare- iść, spacerować)- określenie tempa- umiarkowanie, spokojnie, w rytmie kroków (metronom 76-108)
andantino- (wł. andare- iść, spacerować)- nieco żywiej niż andante
animando- (wł. animare- animować, ożywiać)- określenie tempa- ożywiać, przyśpieszać
animato- (wł. ożywiony)- określenie tempa- żywo, z ożywieniem
appassionato- (wł.)- z pasją, entuzjazmem
appoggiatura- (wł.)- długa przednutka, dodatkowa nuta- przejmuje na siebie akcent długiej nuty i skraca jej wartość.

Graficzny przykład appoggiatury- Wikipedia

arco- (wł. łuk)- powrót do gry smyczkiem
ardente- (wł. ognisty)- ogniście, z zapałem
arpeggio- (wł. arpa- harfa)- szybkie zagranie kolejnych dźwięków składowych akordu
artykulacja- sposób wykonania kolejnych dźwięków
assai- (wł. bardzo)- dodawany w określeniach złożonych z innymi
attacca- (wł. attaccare- atak)- od razu, natychmiast, bez przerw.

B

barbaro- (wł.)- dziko, nieokiełznanie

bariolage- (fr.)- polega na grze na dwóch sąsiednich strunach, z czego jedna jest pusta (na instrumentach smyczkowych)

baryton- głos męski o średniej skali, pomiędzy tenorem a basem

bas- najniższy głos męski

batuta- pałeczka dyrygencka

belka- połączenie nut w całość, np. ósemek.

bemol- obniża nutę o pół tonu

bemolle- sprawdź bemol

bourree- (fr.)- starofrancuski taniec ludowy, tempo szybkie, takt parzysty, zwykle z odbitką ćwierćnutową

brillante- (wł. jasny)- sposób wykonania- jasno, błyskotliwie

burlesco- (wł. groteskowy, komiczny)- komicznie, śmiesznie, żartobliwie, groteskowo

Słownik będzie nadal rozwijany!

Znalazłeś błąd lub brakuje jakiegoś terminu? Daj mi znać!

Znajdziesz tutaj sporo włoskich określeń muzycznych, nieco slangu muzycznego, a także terminologię związaną z organami i muzyką organową.

Słownik też będzie nieustannie rozwijany, a kolejne terminy będę systematycznie dodawać. Dołożę wszelkich starań, aby uniknąć jakichkolwiek błędów!

Jeśli chcesz wyszukać konkretne hasło, to możesz je wyszukać normalnie (terminy ułożone są według alfabetu) lub przy pomocy funkcji wyszukiwania na stronie, którą można uruchomić kombinacją klawiszy CTRL + F.

Słownik pojęć, terminów i określeń muzycznych

Rafał Piwowarczuk

Znajdź mnie w innych mediach: